Bħal-lum fl-1887, kien beda x-xogħol fuq l-Istitut ta’ Fra Diegu fil-Ħamrun, mill-flus imħollija mill-Markiż Scicluna. Kien hemm tama li x-xogħol jitlesta sal-anniversarju tar-Reġina Vittorja. L-istitu kellu jilqa’ 200 tfajla. Il-Markiż…
Fit-12 ta’ Jannar tal-1799, kellu jibda l-komplott kontra l-ħakma Franċiża f’Malta immexxi minn Dun Mikiel Xerri. Dan il-komplott kien inkixef lejlet li kellu jsir. Il-Pjan kien li jindaqqu l-qniepen u…
Kien fl-10 ta’ Jannar tal-1640 li ħarġet ordni favur il-wirt miktub. Dan bil-għan li jitħarsu l-kuntratti u t-testmenti li jkunu saru quddiem nutar. B’din l-ordni, kien stabbilit l-Arkivju Notarili biex…
Bħal-lum 7 ta’ Jannar tal-1865, twieled il-politiku William Savona, iben il-politiku Siġismondo Savona. William kien avukat u fl-1921 kien elett bħala l-President tal-Malta Labour Party u kien mexxa lill-partit fl-elezzjoni…
Kien propju bħal-lum tal-1977, meta l-Gvern Malti kien ipprotesta mal-Gvern Ingliż talli ajruplan bomber tat-tip ‘Vulcan’ kien itajjar fil-baxx fuq Ħaż-Żabbar tant li Tessie Attard u t-tliet uliedha spiċċaw intefgħu…
Fl-1937, it-Teatru Manoel, li dik il-ħabta kien juri l-films, talab permess li juri l-film qasir Your Enemy The Cat maħdum mill-Ministeru tal-Biedja Inġliż. It-talba kienet saret għaliex f’dak iż-żmien, f’Malta kienet…
Bħal-lum fl-1917, inkixef il-Monument ta’ Kristu Re fil-Furjana, xogħol il-Malti Antonio Sciortino. Dan ifakkar il-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali li kien sar f’Malta bejn it-13 u s-27 t’April tal-1913. Fost dawk preżenti…
Fl-1908 faqqa’ t-terremot li qered lil Messina u li kien inħass sewwa f’Malta. B’kollox kienu saru sitt skossi fi kważi siegħa. Il-pubbliku kien twerwer. Għall-ħabta tat-7.45am kien seħħ maremoto fejn…
Minkejja li f’Malta daħlu bosta drawwiet ġodda u influwenzi barranin maż-żmien, fir-rigward taċ-ċelebrazzjoni tal-Milied, il-poplu tagħna għadu jgħożż sew dawn il-jiem. Għal ħafna anzjani u anke dawk iżgħar fl-età, il-Milied…
Iva smajtu sew. Ritratti li ttellgħu fil-grupp Nostalgia Malta juru x-xelters ta’ taħt il-Maċina li ntużaw matul it-Tieni Gwerra Dinjija. Impressjonanti tassew! Fl-istess grupp, intwera sapport li dawn għandhom ikunu…
Nhar it-Tlieta 22 ta’ Diċembru 2020, se jsir webinar interessanti b’relazzjoni bejn il-Milied u t-Tieni Gwerra Dinjija. Dan se jsir minn Heritage Malta fejn se jintwera wkoll filmat ta’ 20…
The EEA Malta Maritime Museum Project is a major Heritage Malta project which targets the restoration and structural upgrading of the Malta Maritime Museum and the innovative visitor centre presentation…
One of the most important battles was the sea battle of Chesma in 24-26 June 1770. It is important to note that some of the Maltese knights took part in…
Catherine The Great initiated the correspondence with the Grand Master Pinto da Fonseca and these letters are stored in the National Library of Malta. In those letters, Catherine acknowledged that…
Ftit ilu fuq waħda mill-paġni ta’ Heritage Malta bl-isem ta’ National Museum of Archaeology, Malta, ittellgħu ritratti interessanti ferm u li kieku ma nġibditx l-attenzjoni, kważi kważi anqas tinnotahom. Nirreferu…
L-Eċċellenza Tiegħu Monsinjur Mario Grech se jsir l-ewwel kardinal mill-gżira Għawdxija u t-tielet wieħed f’pajjiżna wara Prospero Grech u Fabrizio Sciberras Testaferrata lura sew fl-istorja ta’ pajjiżna. Fil-fatt, testaferrata għex…
Jingħad li dan il-monument tat-3 slaleb b’simboli marbuta mal-Passjoni ta’ Sidna ġesù Kristu saru bi skop. Jiġbdu l-attenzjoni u joħolqu kurżità kbira. Fl-1615, Ħaż-Żabbar flimkien ma’ Wied il-Għajn kienu jiffurmaw…
Din il-knisja tinstab f’wieħed mill-iktar postijiet pittoreski tal-gżejjer tagħna. Fil-fatt mhux l-ewwel darba li naraw pittura li fiha tidher din il-knisja u l-irdumijiet tal-Fawwara. Taħt din il-knisja nsibu nixxiegħa tal-ilma…
Santwarji Marjani f’Pajjiżna Meta wieħed jaqra t-titlu ta’ dan l-artiklu mill-ewwel jiġu f’moħħu Santwarji bħal dak tal-Vitorja f’l-Isla, Mellieħa u x-Xagħra, tal-Grazzja f’Ħaż-Żabbar, tal-Kunċizzjoni f’Bormla, Tal-Karmnu fil-Belt Valletta u Ta’…
Xi ġmiel ta’ filmat tellgħu l-‘Malta Audio Visual Memories’ dwar il-festa ta’ Santa Marija fil-Mosta. Filmat irrestawrat u awtentiku tal-passat. Innutaw il-ħajja dak iż-żmien; l-istil tal-ħwejjeġ, il-karozzi, l-armar u fuq…
Hekk tista’ tgħid li nistgħu nsejħulha; l-ewwel ‘cable car’ u naħsbu li kienet l-aħħar li qatt kien hawn f’pajjiżna. Din kienet tinsab fid-daħla qabel ma tidħol lejn id-Dwejra f’Għawdex, fejn…
Ftit snin ilu din il-kappella kienet abbandunata. Mhux biss, talli kienet tintuża bħala maħżen fejn isiru jew jintrefgħu xi xogħolijiet relatati mal-karnival. Ovvjament il-karnival ħaqqu l-attenzjoni tiegħu għaliex huwa importanti…
Smajna dwarha dawn il-jiem. Inxtrat ittra għas-somma ta’ €60,000 minn fondi nazzjonali u bħalissa tinsab fi triqtha lejn Malta. Liam Gauci (il-kuratur tal-Mużew Marittimu) qal li f’din l-ittra, nosservaw l-istil…
Sir Walter Norris Congreve serva bħala Gvernatur ta’ Malta bejn l-1924 u l-1927. Hu stess kien talab li wara mewtu jkun midfun bejn il-kosta u Filfla u hekk sar. Dan…
Ftit ilu tellajna artiklu dwar restawr ta’ ljuni kbar tal-ġebel tas-seklu 19 li kienu intenzjonati biex joqogħdu fuq l-arkati tal-entratura tal-ġnien fi Pjazza Repubblika. Bosta kienu dawk li kkumentawlna dwar…
Sewwa smajtu. Każi kien hemm bil-qabda. Iżda wieħed minnhom kien dak ta’ Fra Pietro Meglia; kavallier Taljan li fl-1539 kien weħel 6 xhur ħabs fiċ-Ċittadella f’Għawdex għaliex dan fettillu jagħmel…
Hekk hi l-kelma li tgħid meta tirreferi għal din il-ġrajja storika. Malli l-Forti Sant’Iermu spiċċa ntilef fit-23 ta’ Ġunju tal-1565 u waqa’ f’idejn it-Torok, l-Ottomani qabdu u qatlu lil dawk…
Il-Malti jħobb jiekol…spiss nisimgħuha! Imma qatt kont taf kif ġie impurtat ċertu ikel, il-metodi tat-tisjir, riċetti antiki, ingredjenti u aktar?! Episodji interessanti mmens bi produzzjoni u preżentazzjoni tal-istoriku Liam Gauci…
Għalina Heritage Malta ħaqqhom kull tifħir. Dejjem għaddejjin bil-ħidma tagħhom kemm f’dik li hija kura tal-wirt li għandna, kif ukoll f’dik li hija ħolqien ta’ metodi ġodda kif il-pubbliku jista’…
Qatt kontu tafu kemm insibu qdumijiet fin-Naxxar? Fuq il-paġna tal-Għaqda Kulturali Wirt Naxxari ttellgħet informazzjoni interessanti li ħsibna li huwa tajjeb naqsmuha magħkom il-qarrejja tagħna. Qdumijiet hija kelma li tirreferi għall-wirt,…
Illum 29 ta’ Ġunju huwa Jum l-Imnarja; kelma Latina li ġejja minn illuminaria li tfisser mixegħla. Dan hekk kif fl-imgħoddi fil-lejl ta’ 28 għat-29 ta’ Ġunju kienu jinxtegħlu ammonti kbar…
Hekk kif is-suċċess li kiseb Neil Agius li għam minn Ragusa fi Sqallija lejn Malta fi ftit aktar minn 28 siegħa, għadu jidwi, ħsibna wkoll f’għawwiem ieħor leġġendarju Malti; Turu…
Just Noise huwa l-film il-ġdid li se jkun qed jintwera aktar ‘il quddiem dwar il-ġlieda tal-Maltin għall-Indipendenza mill-Ingilterra li tista’ tgħid bdiet fl-1919 permezz tal-irvellijiet tas-Sette Giugno. Inġibed f’Malta u…
Ritratt li fih preġġju kbir għal bosta raġunijiet. L-ewwelnett għaliex issa għandu ż-żmien. It-tieni, fih naraw lill-Prinċipessa Eliżabetta ssellem il-memorja ta’ dawk mejta fl-ewwel u fit-tieni Gwerra Dinjija quddiem il-‘war…
Fl-ewwel messaġġ tiegħu b’mod virtwali, l-Isqof Elett tal-gżira Għawdxija wassal messaġġ ta’ tama u pożittività fejn appella biex ngħinu lil xulxin inkunu kuntenti. “B’hekk inkunu sinjuri…” tenna l-Isqof, il-Monsinjur Anton…
Jissejjaħ Is-Solstizju tas-Sajf. Huwa fenomenu pre-istoriku. Mat-tlugħ ix-xemx fl-ewwel jum tas-Sajf, jiġifieri fil-21 ta’ Ġunju, l-ewwel raġġi li jitilgħu jimmarkaw raġġi f’linja perfetta lluminata mix-xemx fuq il-ħaġar megalitiku. Għalkemm mhux…
Kien propju bħal-lum 11 ta’ Ġunju tal-1940; eżatt 80 sena ilu meta Malta sfat attakkata għall-ewwel darba mill-ajru mill-qawwa Taljana f’dik li kienet faqqgħet bħala t-Tieni Gwerra Dinjija. Fil-Filmat id-dittatur…
Illum it-8 ta’ Ġunju 2020 jimmarka bidu ta’ ġimgħa ġdida għal pajjiżna fejn 3 ijiem ilu rajna t-tneħħija tal-miżuri li kienu mposti minħabba l-pandemija tal-Covid-19 għal 3 xhur sħaħ. Nistgħu…
Kos hux?! Is-Sette Giugno hija ġrajja storika li ġrat 101 sena ilu. Mur għidilhom lil dawk in-nies kif se tinbidel Malta f’100 sena. U għax tgħid, biex niċċajtaw inħobbu ngħidu…
Illum il- 5 ta’ Ġunju 2020; il-jum li fiha ser immorru lura għan-normal; forsi normal differenti imma ħafna aħjar minn dak ta’ ftit jiem ilu fejn it-tensjoni kienet evidenti fost…
Ġmiel ta’ dokument. Din hija t-talba tal-missierna miktuba b’Malti antik u bi traduzzjoni Russa. Iżjed minn hekk, il-missierna jidher li kienet tingħad xi ftit differenti mil-lum b’aktar kliem elaborat. Dan…
Ġew għall-attenzjoni tagħna ritratti ferm interessanti. Ġebel tal-franka bl-inizjali W.D fuqhom. Dawn jinsabu f’partijiet differenti f’pajjiżna iżda partikolarment fejn hemm il-Victoria Lines. Jidher li l-ittri W.D jirreferu għall-War Department. Dawn…
Sejba interessanti saret illum f’Ħal Tarxien; dik ta’ qabar Puniku. Dan kien skavat mit-tim tal-Wirt Kulturali u t-tim Geomatich taħt is-supervizjoni tas-Sovrintendenza tal-Wirt Kulturali. Is-sejba nstabet f’kundizzjoni tajba; totalment mhux…
Fit-18 ta’ Mejju tal-1565, it-Torok deheru fix-xefaq resqin lejn il-gżejjer tagħna. Il-ġurnata kienet il-Ġimgħa. Dan kien mistenni; ma kinitx sorpriża. Il-mistoqsija aktar kienet ‘meta kienu ġejjin’ milli ‘jekk hux ġejjin.’…
Din kienet frażi popolari mmens. Tista’ tgħid li llum ġieli tintuża meta xi ħadd jgħin lil xi ħadd ieħor u tant ikun apprezza, li jgħid dik il-frażi. Iżda qabel kienet…
F’dik li tissejjaħ Storja Orali jiġifieri storja rrakontata min-nies li għexuha huma stess, Joseph Caruana lill-persuna li ntervistatu qallha hekk : “Niftakar li ż-żejt kien bir-razzjon u n-nies ma kellhomx…
Fil-15 ta’ Settembru tal-1988 il-Prim Ministru Ngliż Margaret Thatcher laqgħet lill-Prim Ministru Malti Edward Fenech Adami f’Lancaster House fiċ-ċentru ta’ Londra għall-ikla ta’ nofs il-jum li saret għall-ħabta tas-13.00 Iżda…
Ħafna drabi Għawdex jitqies ma’ Malta imma jekk kellna noħduh bħala gżira għalih, li ġeografikament hekk hu, huwa l-uniku pajjiż fl-Ewropa li attwalment kważi jinsab ħieles mill-Covid-19 b’każ wieħed irrapurtat…
Xi ġmiel ta’ filmat. Araw ftit id-differenzi; fil-ħajja, fl-istil tal-ilbies… Il-filmat jitkellem waħdu. Ħa nħallukom tgawduh! Filmat: Sors mhux magħruf! jekk għandkom filmati simili, agħmlu kuntatt magħna! Napprezzaw! Ritratt:…
X’ġara fit-28 ta’ April 1958? Għal April tal-1958, bosta ħaddiema mas-servizzi Ingliżi kienu nkwetati fuq is-sensji. Irridu nitakru li Malta ma baqgħetx daqshekk attraenti għall-Ingliżi għaliex issa spiċċat il-gwerra…
Qatt kont taf b’din il-ġrajja? Ħal Lija jinsab viċin Ta’ Qali fejn tul it-Tieni Gwerra Dinjija kien hemm mitjar militari. Minħabba f’hekk, fl-irħula viċin spiss kien ikun hemm inċidenti…
Mibnija biex taqdi l-funzjonijiet tal-Ordni tal-Kavallieri ta’ San Ġwann; Is-Sacra Infermeria. Ġarrbet ħsarat estensivi waqt it-Tieni Gwerra Dinjija u r-rikostruzzjoni tagħha qatt ma saret sħiħa. Fl-1687, il-Granmastru Gregorio Caraffa bena…
Illum huwa l-100 jum fit-tmexxija bħala Prim Ministru ta’ Dr. Robert Abela. Twieled fis-7 ta’ Diċembru tal-1977. Dr. Abela huwa avukat u politiku li qed iservi bħala l-14 -il Prim…
Tasal titraddixxi lil pajjiżek?! Forsi mistoqsija ovvja; tasalx titradixxi lil pajjiżek. Żgur li le. Kif jista’ jkun tiċħad lill-art li rabbietek? Imma mhux dejjem hekk jiġri fl-istorja. Carmelo Borg…
Dak li ma nisimgħux spiss fl-istorja! Ir-Reġina Victoria fl-istorja Maltija hija mogħtija ġieħ u rispett. Fosi l-aktar wirt li jfakkarna fiha huma l-‘Victoria Lines’; linji ta’ fortifikazzjoni li kienu…
Bħal-lum 10 snin ilu żarna l-Qdusija Tiegħu Papa Benedittu XVI. Kien hawn sensazzjoni u spirtu sabiħ fi gżiritna. Bħal donnu dawn il-mumenti jgħinuna niftakru x’ġawhra ta’ pajjiż għandna. Mhux biss…
Nhar il-Ħadd li ġej dawk kollha li għandhom arblu fuq il-bejt ta’ darhom qed ikunu mitluba jtellgħu l-bandiera Maltija mit-8.00 ‘il quddiem. Għaliex tgħid? X’se jiġri? hemm xi aħbar sabiħa?…
Uliedek għad jaqraw fuq dak li għaddejjin minnu bħalissa! Idea brillanti mill-arkivji nazzjonali ta’ Malta fejn qed iħeġġu lill-pubbliku biex iżomm djarju ta’ dak kollu li għaddejjin minnu bħalissa…
Mhux dejjem kellna kollox skjerat fil-mużew bħal-lum! Xi tfisser ‘Arkeoloġija’? Din il-kelma tirreferi għall-istudju tal-istorja umana u pre-istorika permezz ta’ skavar ta’ siti u analiżi fuq artifatti u fdalijiet…
Bħalma għamlu fil-passat… Hekk qed jerġgħu llum! Qas hemm għalfejn inżidu kliem ma’ dan il-filmat sabiħ li juri dik li dejjem nisħqu: L-istorja tirrepeti ruħha! Araw xi ġmiel ta’…
Il-Kavallieri ma kellhomx sptar għan-nisa! Il-Kavallieri nafu li primarjament qabel ma kienu suldati tal-battalji, kienu ospidalieri. Dan ifisser li kienu jagħtu servizz medikali b’attenzjoni speċjali fuq kwarantini, ferimenti u…
Għeruq sew fl-istorja tagħna! Forsi naraw il-vari tal-Ġimgħa Mqaddsa u nistaqsu: Imma kif bdiet din it-tradizzjoni u meta? L-ewwel purċissjonijiet bil-vari tal-Ġimgħa l-Kbira f’Malta bdew fis-seklu 17. Kienu bdew…
Marċ li jdaħħalna fl-ispritu… imma jmissilna qalbna tassew?! Ingħatat bidu l-Ġimgħa Mqaddsa tas-sena 2020. Ġimgħa Mqaddsa b’differenza fejn jekk naħsbu ftit, bosta qed isofru. Kemm minħabba l-mard bil-COVID-19 u…
Kien ‘lockdown’ iżjed ħarex! Illum qed jissejjaħ ‘lockdown’ imma aktar minn 200 sena ilu; eżattament fl-1813 kien jisejjaħ ‘Curfew’. Curfew kien ħin stipulat mill-awtoritajiet ta’ dak iż-żmien, jiġifieri l-Ingliżi…
Xi jfisser dan kollu llum?! Il-31 ta’ Marzu 1920 hija data importanti għas-Sengleani kif ukoll għall-Knisja f’Malta. Kien dakinhar li Mons. Mauro Caruana Arcisqof ta’ Malta bagħat is-supplika sabiex ix-xbieha…
Ħelsien Ġdid! Kien propju 41 sena ilu; il-31 ta’ Marzu tal-1979 meta fil-Birgu tniżżlet il-bandiera Ingliża u flokha telgħet dik Maltija. Il-bajda u ħamra…storja ta’ poplu. Ġrajjiet sbieħ u oħra…
L-aktar affettwati dawk ta’ bejn l-20 u l-40 sena Mitt sena ilu f’Malta kien rappurtat l-ewwel każ tal-influwenza Spanjola – pandemija li f’Malta ħalliet mal-elf vittma. Antropologi Kanadiżi għamlu diversi…